Teknenin direğine çıkmak yelkencilerin genellikle en çok gözünü korkutan hadiselerden birisidir. Aslında haksız da sayılmazlar, çünkü yerden metrelerce yüksekte bir halata bağlı iken aşağıya bakmak hemen herkesin kalp atışını hızlandıran olaylardan birisidir.

Bunun oldukça basit ve risksiz olduğunu düşünmemek, aksine ciddi potansiyel riskler barındıran tehlikeli işlerden birisi olarak kabul etmek gerekir. Bu sebeple tercihen profesyoneller tarafından yapılmalıdır.

Fakat bazen seyir güvenliği için kritik olan bir elektronik seyir yardımcısının tamiri yahut seyir için yine gerekli olan bir mandar sıkışması nedeniyle kaçınılmaz olabilir ve iş başa düşebilir.

Bu gibi durumlarda aşağıda anlatılacak konular güvenlik nedeniyle büyük önem taşımaktadır.

1.       Adım

 Öncelikle direğe çıkacak kişi seçiminde en tecrübeli, tercihen en hafif ve sağlık problemi olmayan kişi seçilir. Çünkü direk tepesinde yerden metrelerce yüksekliğin ve bazen de dalgalar ve rüzgar nedeniyle oluşan salınımın yaratacağı adrenalin duygusunu kişinin dayanıklı ve tecrübeli olması istenir. Bununla birlikte nereye bakacağını bilecek ve sorunu çözebilecek tecrübede olması ayrıca bütün bunları yaparken de hem tekne donanımına hem de vinç başındakilere en az yükü oluşturmalıdır.

2.      Adım 

   İkinci konu ise uygun ekipman seçimidir. Direğe çıkarken kullanılabilecek iki tür “traka” çeşidi bulunmaktadır. Birisi “oturaklı traka” diğeri ise bacaklardan saran kayışlardan oluşan “tırmanma kemeridir”. Oturaklı traka yukarıda geçirilecek vakit ve çalışma süresince konfor ve kolaylık sağlarken, diğeri ise direğe daha rahat tırmanma ve hareket özgürlüğü sağlamaktadır. Ancak tabii ki asıl önemli konu hangi çeşit olursa olsun sağlam olmasıdır. Bizi yerden metrelerce yüksekte tutacak ekipmanın herhangi bir söküğünün ya da zayıflamış, çürümüş bölgesinin olmaması kritik bir konudur. Bu ekipmanın yıllar içerisinde düzenli bakım ve kontrollerinin yapılması acil durumda ihtiyaç duyulduğunda hayati
olabilmektedir.

3.      Adım

Üçüncü ve tıpkı ekipman kadar önemli bir diğer konu ise kullanılacak halatların seçimidir. Genellikle bu iş için boşta duran balon mandarını kullanmak hem sağlamlığı hem de direk tepesine kadar ulaşması açısından anlamlıdır. İkincil yani yedek olarak ise eğer varsa 2. balon mandarı eğer yok ise balançina yahut ana yelken mandarı kullanılabilmektedir. Ancak her ihtimalde muhakkak ikinci bir halatın kullanılması çok önemlidir.

  Bu mandarlar kullanılmadan önce ise güzelce kontrol edilmeli, herhangi bir yerinden yara almamış, açılmamış ve iyi durumda olması gerekmektedir. Tercihen 10mm’den ince olmamalı yahut bu mukavemeti sağlayabilecek tipte bir halat olmalıdır.

  Direğe çıkacak kişi bu halatları kendisi kontrol ettikten sonra izbarço ile kendisi trakanın iki farklı bağlantı noktalarına bağlamalıdır. Genellikle biri önde biri arkada olacaktır. Halatları herhangi bir kilit ile değil de izbarço bağı ile bağlamak her zaman en güvenli yöntemdir.

4.     Adım

  Dördüncü adım  ise direğe çıkacak kişiyi vinç yardımı ile yukarı basacak kişilerin seçimi ve vinçlerin kullanımıdır.  Burada ise tercihen fiziksel olarak güçlü ve oldukça deneyimli, güvenilen kişilerin seçimi önemlidir. Bunun yanında direğe basma işlemi esnasında teknedeki en güçlü ve sağlam vinci kullanmak gerekir. Bu nedenle eğer ki halatların çıktığı noktadaki ilk vinçler yeterince büyük değilse bu vinçlerden cenova vinçlerine aktarma yapılabilir.

   Unutulmamalıdır ki direğe basma işlemi esnasında sadece vinç üstünde kilitlemeye güvenmemeli, piyano diye tabir edilen kıstırmaç kilitlerin kapalı olması gerekmektedir. Buna ek olarak halat üstüne stoper yaparak da ek güvenlik önlemi almak faydalı olacaktır. Halatlar kalınlığına göre vinç üzerine uygun sayıda volta edilir. Az sayıda turun yeteri kadar sürtünme yaratmayacağını fazla sayıda turun ise sıkışmaya sebep olabileceğini unutmamak lazımdır. Genellikle 10mm halat için 4 tur yeterli olacaktır.

  Direğe adam basma işlemi sırasında acele etmemeli vinçler kararlı ve düzgün kullanılmalıdır. Bu iş esnasında elektrikli vinç kullanılması tavsiye edilmez. Vinç kullanırken güç kullanımı fazla hızlı veya yavaş olmamalı, kararlı bir biçimde çekme sağlanmalıdır. Vinçle mandarlardan birincil olanı önce alınırken ikincisi onun kadar yüklü olmayacak şekilde sürekli boşu alınmalıdır.

  Direğe çıkmadan önce yukarıda kullanılacak ekipman mutlaka bir çanta veya kova yardımı ile trakaya sabitlenmelidir. Bu sayede hem yukarıda ihtiyaç duyulan ekipman kolayca kullanılabilir hem de aşağıya düşmesi engellenmiş olur. Yukarıdan aşağıya düşen bir anahtar takımı güverte üstündekiler için büyük tehlike oluştururken teknenin gövdesine de hasar verebilir, sekip denize düşebilir.

   Her ne kadar çanta ile sabitlenmiş olsa da direğe basma esnasında direk dibinde kimsenin beklememesi güvenlik açısından oldukça önemlidir. Ayrıca direğe basılmadan önce direk tepesi ile aşağıdakilerin haberleşebilmesi için bir işaret dili yöntemi belirlenmesi bununla birlikte bir el telsizi bulundurulması oldukça faydalı olacaktır.

  Direğe çıkılırken çıkan kişinin bacakları ve kolları vasıtasıyla kendini direğe sarması herhangi bir dalga yada rüzgarın etkisi ile salınım yapılmasını önleyecektir. Ayrıca yukarı çıkarken sürekli aşağıdakiler ile iletişim halinde olunmalı ve gurcata ya da elektroniklere çarpmamak gerekir. Yukarıda iş uzun sürecek ise bir halat ile kendini direğe bağlaması işi kolaylaştırır.

 İş tamamlandıktan sonra iniş sırasında vinçteki kişilere büyük iş düşmektedir. İki halat ve iki vinç birlikte uyum içinde çalışmalıdır. Öncelikle piyanolar açılır daha sonra ise halatlar vinç kilitlerinden çıkarılır. Vinçten oldukça uzağa açılarak tur sayısı halatın sürtünme ile akabileceği aşamaya getirilir. Daha sonra uzunca bir halat akıcı ama yavaş biçimde salınır. İki halatın koordineli çalışması önemlidir. Halatın kısa aralıklarla kesik kesik bırakılması hem armaya zarar verirken hem de direğe çıkan kişiyi oldukça rahatsız edecektir. Bu yüzden direğe çıkan kişi ile görsel temas ve iletişim kaybedilmeden, halat uzun aralıklarla akıcı ve kontrollü biçimde yavaş yavaş bırakılmalıdır.

  (Tamamen indirildikten sonra ise direğe çıkan kişi güverteyi öpmek isteyebilir. Bu da oldukça yaygın bir davranış biçimidir :))